PRECESJA
<< powrót...
Ziemia wiruje wokół swej osi, krąży wokół Słońca i - zatacza się dokoła osi prostopadłej do płaszczyzny ziemskiej orbity, czyli doświadcza precesji. Precesja, ów trzeci ruch Ziemi, bierze się z ruchu pierwszego i stąd, że odbywa się on w obecności Księżyca oraz Słońca (kolejność według ważności: precesja księżycowa jest dwukrotnie istotniejsza od słonecznej).
Ziemia wiruje wokół swej osi, która nie jest prostopadła do okołosłonecznej orbity naszej planety, lecz niezmiennie odchylona od kierunku prostopadłego o mniej więcej 23,5o. Jednocześnie kula ziemska nie jest kulą, gdyż wirowanie spłaszczyło ją lekko na biegunach i wybrzuszyło na równiku. Mocno przesadzając, można powiedzieć, że jajowata Ziemia wiruje wokół krótszej osi. Siły grawitacyjnego przyciągania, wywierane przez Księżyc i Słońce na równikowe wybrzuszenie Ziemi, dążą do ustawienia pochylonej osi obrotu naszej planety prostopadle do jej orbity. Ale Ziemia wiruje zbyt szybko, aby poddać się woli tych sił i wynikiem tego mocowania jest swoisty kompromis: ruch precesyjny osi Ziemi po powierzchni stożka o rozwartości dwakroć po 23,5o i osi prostopadłej do ziemskiej orbity. W ten sposób, z jednej strony, oś Ziemi nie daje się wyprostować, zachowując stałe nachylenie do płaszczyzny orbity, z drugiej zaś strony - nie może zachować stałego położenia w przestrzeni, zakreślając cały stożek w ciągu około 26 tysięcy lat.
Precesja znacząco, choć bardzo powoli, wpływa na wygląd ziemskiego nieba. Odbiciem orbity Ziemi jest na sferze niebieskiej ekliptyka, a ziemskiego równika - równik niebieski. Z powodu precesji równik wędruje po ekliptyce z prędkością 1o na 72 lata, a biegun nieba zakreśla wokół bieguna ekliptyki okrąg o promieniu 23,5o. Dlatego Gwiazda Biegunowa nie zawsze była biegunową, a za 11 tysięcy lat ziemski biegun będzie celował ku Wedze w gwiazdozbiorze Lutni, drugiej pod względem jasności gwieździe naszego nieba. Z tego samego powodu i w tym samym mniej więcej czasie Wielki Wóz przestanie być gwiazdozbiorem okołobiegunowym (w Polsce) i zacznie wschodzić i zachodzić.
Ślizganie się równika po ekliptyce powoduje przesuwanie się znaków zodiaku - które są sztywno związane z punktami przecięcia równika z ekliptyką (a te wędrują po ekliptyce) - względem gwiazdozbiorów zodiakalnych w tempie 2160 lat na jeden znak zodiaku.
| 
Wzajemne położenie znaków zodiaku i gwiazdozbiorów zodiakalnych w latach dziewięćdziesiątych XX wieku. W zakreskowanych gwiazdozbiorach Słońce znajduje się w pierwszych dniach pór roku (w tych dniach Słońce wstępuje jednocześnie w zakreskowane znaki zodiaku).
|
<< powrót...