<< powrót...

Ziemia wiruje wokół swej osi, krąży wokół Słońca i - zatacza się dokoła osi prostopadłej do płaszczyzny ziemskiej orbity, czyli doświadcza precesji. Precesja, ów trzeci ruch Ziemi, bierze się z ruchu pierwszego i stąd, że odbywa się on w obecności Księżyca oraz Słońca (kolejność według ważności: precesja księżycowa jest dwukrotnie istotniejsza od słonecznej).

Ziemia wiruje wokół swej osi, która nie jest prostopadła do okołosłonecznej orbity naszej planety, lecz niezmiennie odchylona od kierunku prostopadłego o mniej więcej 23,5^o. Jednocześnie kula ziemska nie jest kulą, gdyż wirowanie spłaszczyło ją lekko na biegunach i wybrzuszyło na równiku. Mocno przesadzając, można powiedzieć, że jajowata Ziemia wiruje wokół krótszej osi. Siły grawitacyjnego przyciągania, wywierane przez Księżyc i Słońce na równikowe wybrzuszenie Ziemi, dążą do ustawienia pochylonej osi obrotu naszej planety prostopadle do jej orbity. Ale Ziemia wiruje zbyt szybko, aby poddać się woli tych sił i wynikiem tego mocowania jest swoisty kompromis: ruch precesyjny osi Ziemi po powierzchni stożka o rozwartości dwakroć po 23,5^o i osi prostopadłej do ziemskiej orbity. W ten sposób, z jednej strony, oś Ziemi nie daje się wyprostować, zachowując stałe nachylenie do płaszczyzny orbity, z drugiej zaś strony - nie może zachować stałego położenia w przestrzeni, zakreślając cały stożek w ciągu około 26 tysięcy lat.

Precesja znacząco, choć bardzo powoli, wpływa na wygląd ziemskiego nieba. Odbiciem orbity Ziemi jest na sferze niebieskiej ekliptyka, a ziemskiego równika - równik niebieski. Z powodu precesji równik wędruje po ekliptyce z prędkością 1^o na 72 lata, a biegun nieba zakreśla wokół bieguna ekliptyki okrąg o promieniu 23,5^o. Dlatego Gwiazda Biegunowa nie zawsze była biegunową, a za 11 tysięcy lat ziemski biegun będzie celował ku Wedze w gwiazdozbiorze Lutni, drugiej pod względem jasności gwieździe naszego nieba. Z tego samego powodu i w tym samym mniej więcej czasie Wielki Wóz przestanie być gwiazdozbiorem okołobiegunowym (w Polsce) i zacznie wschodzić i zachodzić.

Ślizganie się równika po ekliptyce powoduje przesuwanie się znaków zodiaku - które są sztywno związane z punktami przecięcia równika z ekliptyką (a te wędrują po ekliptyce) - względem gwiazdozbiorów zodiakalnych w tempie 2160 lat na jeden znak zodiaku.

Precesja osi obrotu Ziemi powoduje zmianę położenia równika niebieskiego względem ekliptyki, czyli wędrówkę znaków zodiaku przez gwiazdozbiory zodiakalne. Zmienia się również położenie biegunów nieba wśród gwiazd: 5 tysięcy lat temu gwiazdą biegunową była gwiazda Thuban ( Smoka), za 11 tysięcy lat będzie nią Wega ( Lutni).

Wzajemne położenie znaków zodiaku i gwiazdozbiorów zodiakalnych w latach dziewięćdziesiątych XX wieku. W zakreskowanych gwiazdozbiorach Słońce znajduje się w pierwszych dniach pór roku (w tych dniach Słońce wstępuje jednocześnie w zakreskowane znaki zodiaku).