XVIII 17. Okres mykeński

Okres późnohelladzki (mykeński) (1600-1100 p.n.e.) w społeczeństwie powstałym ze zmieszania rdzennej ludności z najeźdźcami indoeuropejskimi wyodrębniła się grupa szlachetnie urodzonych, możnych (aristoi), co było związane z upowszechnieniem się w walce rydwanów bojowych. Powstały monumentalne pałace z charakterystycznym typem pomieszczenia pośrodku, zwanym megaronem, otoczonym "cyklopowymi" murami. Wznoszenie pałaców ułatwiała duża liczba niewolników. Zachowane znaleziska przemawiają zarówno za występowaniem w tym okresie wojen między władcami mykeńskimi, jak i okresów pokojowego współżycia pod rządami jednego monarchy (np. władca "bogatych w złoto" Myken w Argolidzie). Życie możnych upływało głównie na prowadzeniu wojen, polowaniach i uroczystościach dworskich.

W XV w. p.n.e. władcy mykeńscy podejmowali wyprawy łupieżcze do Azji Mniejszej, na wyspy Melos i Kretę. W wyniku tej ekspansji zasiedlone zostały Kreta, Rodos i Cypr. Na Krecie doszło do zniszczenia "młodszych" pałaców, stworzonych przez tamtejszą cywilzację rodzimą (minojską). Elity mykeńskie przyswoiły sobie jednak wiele elementów kultur podbitych. Upowszechniła się m.in. ceramika minojska i budowa grobowców kopulastych, związanych z kultem przodków.

Okres późnomykeński (1400-1100 p.n.e.). Ok. 1250 r. p.n.e. rozpoczęła się nowa fala migracji "ludów morskich", co doprowadziło do upadku państwa Hetytów, zburzenia Troi VII A i załamania się handlu minojskiego. W związku z tym w siłę wzrosło państwo średnioasyryjskie i fenickie miasta-państwa. W Italii pojawili się natomiast w tym czasie Etruskowie. Dla obrony przed plemionami napierającymi z północnych Bałkanów w Grecji budowano na ogromną skale twierdze jak np. W Mykenach, Tiryns, Pylos, Gla i Atenach, jednak ok. 1200 r. p.n.e. pałace mykeńskie zostały zniszczone. Z epoki tej pochodzi Słynna Brama Lwic i najwspanialszy z grobowców kopulastych, opiewany jako grobowiec Agamemnona przez Juliusza Słowackiego, Skarbiec Atreusa (średnica kopuły: 14,5 m) w Mykenach.