XXXI 47. III wojna punicka. Zniszczenie Kartaginy

Hannibal, obrany najwyższym urzędnikiem (sufetą) w Kartaginie, wobec groźby wydania go Rzymowi przez opozycję w 196 r. p.n.e. uciekł do Antiocha III. Ten jednak odrzucił, wysunięty przez Kartagińczyka, plan inwazji na Italię. Po pokoju w Apamei Hannibal znów musiał uciekać - tym razem do Prusiasa, króla Bitynii, a gdy Rzym domagał się jego wydania, popełnił samobójstwo (183 p.n.e.). W tym samym roku umarł na dobrowolnym wygnaniu jego przeciwnik, Scypion Afrykański, oskarżony o zdradę stanu. Jego brata Lucjusza Scypiona, który po pokonaniu Antiocha otrzymał w nagrodę przydomek Asiaticus, spotkał natomiast zarzut malwersacji finansowych. Na czele wrogiego Scypionom stronnictwa, prowadzącego też bezwzględną walkę z korupcją i zbytkiem, stał Marek Porcjusz Kato, cenzor z roku 184 p.n.e.

Ciągłe, podsycane przez Rzym, konflikty z Masynissą, który próbował powiększyć swe państwo kosztem Kartaginy, skłoniły ją w 150 r. p.n.e. do rozpoczęcia znim bez uzgodnienia z Rzymem wojny. Stało się to pretekstem do wypowiedzenia Kartaginie wojny przez Rzym (III wojna punicka, 149-46 p.n.e.). Wtedy właśnie Katon wypowiedział słynne "Ceterum censeo Carthaginam esse delendam" - "poza tym uważam, że Kartaginę należy zniszczyć". Po wylądowaniu dwóch armii rzymskich w Afryce Kartagińczycy skapitulowali. Sprzeciwili się jednak postawionemu przez Rzymian żądaniu opuszczenia miasta i wznowili z nimi walkę. Wysłany do Afryki Publiusz Korneliusz Scypion (Aemilianus) doprowadził w 146 r. p.n.e. do zdobycia Kartaginy, która następnie, mimo jego sprzeciwu, została zburzona, jej obrońcy sprzedani w niewolę, a ziemie przekształcone w prowincję Afrykę. Scypion (z przydomkiem Africanus Minor) odbył następnie triumf.

W wyniku ciągłych wojen do Rzymu napływały tysiące niewolników, a ich sytuacja stale się pogarsza. W latach 137-32 p.n.e. na Sycylii wybuchło ich powstanie. Na czele zbuntowanych niewolników z latyfundiów stanął Syryjczyk Eunus, który podjął walkę z Rzymem. W szczytowym okresie brało w niej udział 200 000 niewolników. Eunus próbował stworzyć monarchię na wzór hellenistyczny. Po upadku Henny i Tauromenium dostał się on jednak w ręce Rzymian, a 20 000 niewolników zostało ukrzyżowanych.