LV 108. Dynastia Arpadów (867-1301)

Siedem plemion węgierskich nomadów pod wodzą Arpada (896-907) zajęło niziny nad Cisą i środkowym Dunajem. Przez blisko pól wieku Węgrzy podejmowali stamtąd wyprawy łupieżcze na Zachód (899-955) skierowane przeciwko państwu wschodniofrankijskiemu, Italii, Francji, Lotaryngii, Burgundii, Hiszpanii i Bizancjum. Kres położyła im klęska poniesiona w bitwie z wojskami Ottona I Wielkiego na Lechowym Polu w 955 r., po której Węgrzy przyjęli osiadły tryb życia. Geza (972-97), wnuk Arpada, umocnił władzę książęcą i popierał chrystianizację kraju.

Panujący w latach 997-1038 Stefan I Święty stworzył chrześcijańskie królestwo Węgier. Dzięki obecności rycerzy niemieckich na dworze i obdarowywaniu ziemią benedyktynów, Węgry stały się państwem chrześcijańskim. W 1001 r. powstało arcybiskupstwo w Ostrzyhomiu. W tym samym roku miała miejsce koronacja Stefana koroną przesłaną mu przez papieża Sylwestra II.

Król powołał do pomocy radę złożoną z duchownych i komesów stojących na czele okręgów administracyjnych - komitatów. Walki o tron prowadzone po śmierci Stefana oraz reakcja pogańska i najazdy zewnętrzne poważnie osłabiły jednak państwo.

Król Władysław I (1077-95) związał Chorwację z Węgrami unią personalną. Jego następca Koloman I koronował się na króla Chorwacji.

Bela III (1173-96) po długotrwałych walkach z Bizancjum opanował Dalmację, Chorwację i Bośnię. Za sprawą sprowadzonych na Węgry cystersów i premonstratensów zrodziły się związki kulturalne Węgier z Francją. Siedmiogród zasiedlili ściągnięci tu osadnicy niemieccy, którym zapewniony został samorząd.

Król Andrzej II panujący na Węgrzech w latach 1205-35 wydał w 1222 r. Złotą Bullę. Dokument ten potwierdził możnym i duchowieństwu ich dotychczasowe przywileje. Gwarantował także nienaruszalność dóbr, zwolnienie z podatków, nietykalność osobistą i swobodne rozporządzanie dobrami niższej szlachty, która już nie była podstawą władzy królewskiej. Służba wojskowa bez wynagrodzenia była obowiązkowa tylko w granicach kraju. Zgromadzenie krajowe otrzymało prawo do przedkładania skarg królowi i wypowiadania mu posłuszeństwa, w przypadku naruszenia przez monarchę postanowień bulli. Złota Bulla nie przyniosła żadnych zmian w sytuacji mieszczaństwa i chłopów.

W latach 1240-41 miał miejsce wielki najazd mongolski na Węgry, kierowany przez Batu (Sin-chana). Wojska węgierskie zostały rozbite w bitwie nad rzeką Sajo (przy jej ujściu do Cisy). Peszt i Gran, największe miasta Węgier, zostały ograbione i spalone. Król Bela IV (1235-70) z resztkami swojego wojska schronił się w Dalmacji. Nastąpiło załamanie się państwa. Wraz ze śmiercią króla Andrzeja III (1290-1301) wygasała dynastia Arpadów.