LXXVII 168. Portugalska potęga morska w XVI w.

Podwaliny portugalskiej potęgi handlowej położył król Emanuel I Wielki (1495-1521). Za jego panowania powstawać zaczęły liczne portugalskie faktorie handlowe w Indiach, Azji Wschodniej (monopol na handel korzeniami), Afryce i Brazylii, zaś Lizbona stała się największym miastem portowym ówczesnej Europy. Rozkwit ten nie trwał jednak długo. Mocarstwowa polityka przekraczała bowiem siły stosunkowo niewielkiego kraju. Bogactwa napływające z kolonii wywołały natomiast rozprzężenie w społeczeństwie i w państwie.

Marokańska krucjata króla Sebastiana (1557-78) skończyła się katastrofą. On sam wraz ze znaczną częścią szlachty zginął w 1578 r. W bitwie pod Alkasar. Po wygaśnięciu rodzimej dynastii portugalskiej, w 1580 r. Filip II przyłączył Portugalię do Hiszpanii. Unia personalna z Hiszpanią trwała do1640 r. W tym okresie niemal całe portugalskie imperium kolonialne przepadło na rzecz Anglii i Holandii. W 1640 r. Portugalia wyzwoliła się spod dominacji hiszpańskiej, a rządy w niej objął Jan IV, który dał początek nowej dynastii - Braganza.

W 1654 r. Portugalia zawarła układ z Anglią, który gwarantował Portugalii pomoc angielską w wypadku zagrożenia ze strony państw trzecich (Hiszpanii). W zamian Anglicy uzyskali praktycznie niczym nie ograniczony dostęp do portugalskich portów.