KOCHAŃSKI ADAM ADAMANDY hr. LUBICZ
(1631-1700)

Urodził się 5 sierpnia 1631 na ziemi dobrzyńskiej. Naukę średnią pobierał w Toruniu. W 1652 wstąpił do zakonu jezuitów. W dwa lata później rozpoczął studia filozoficzne w Wilnie. Rok 1655 zapoczątkował jego wieloletnią wędrówkę po obcych krajach, przebywał w Würzburgu (Herbipolis), Molsheim (nad górnym Renem), gdzie ukończył studia filozoficzne, w Bambergu, Florencji, Pradze, Ołomuńcu i Wrocławiu. Już wówczas pracował naukowo. W latach 1680-1685 wykładał matematykę w kolegium jezuickim w Warszawie. W latach 1686-1690 pełnił obowiązki kapelana na dworze króla Jana III Sobieskiego, a od 1691 nosił tytuł matematyka królewskiego. W 1695 wyjechał dla ratowania zdrowia do Cieplic. Do kraju już nie powrócił. Był jedynym Polakiem, który w tym okresie reprezentował nauki ścisłe na europejskim terenie. Był autorem dodatku Analecta Mathematica sive theoreses mechanicae novae... do dzieła Cursus Mathematicus (1661) Gaspara Schotta (autora wielu dzieł matematycznych i mechanicznych). Publikował prace matematyczne, astronomiczne i z mechaniki w najpoważniejszym piśmie naukowym tego okresu: lipskich "Acta Eruditorum", od chwili ich założenia w 1682. W pracy z 1682 rozwiązał problem dotyczący sumy kwadratów krawędzi ostrosłupa prostokątnego, wychodzących z wierzchołka kąta prostego. Najczęściej cytowaną przez historyków matematyki pracą jest Observatines cyclometricae ad facilitandam praxin accomodata ("Acta Eruditorum", 1685), w której podał pomysłową konstrukcję odcinka o długości w przybliżeniu równej połowie okręgu. Zajmował się także konstrukcją kwadratów i sześcianów magicznych ("Acta Eruditorum", 1686). W obszernej korespondencji z Leibnizem sygnalizował problemy, nad którymi pracował: tablice matematyczne dla funkcji trygonometrycznych, konstrukcja maszyny arytmetycznej, język uniwersalny, początki symboliki logicznej, kultura i język Chin, obserwacje astronomiczne. Olbrzymią spuściznę pozostawił w rękopisach. Zaginęły one wraz z wieloma cennymi materiałami w czasie II wojny światowej w mieszkaniu Dicksteina , który przygotowywał obszerną monografię o Kochańskim. Zmarł 17 maja 1700 w Cieplicach.

Dokumentacja:
- Z. Pawlikowska-Brożek: Adam Adamandy Kochański i jego prace matematyczne,
"Wiadomości Matematyczne" XI, 1969, zawiera spis prac Kochańskiego.
- E. Elter: Adam Kochański T. J. najwybitniejszy przedstawiciel Polski na europejskim terenie naukowym u schyłku XVII w., Rzym, 1954.

Opracowała Zofia Pawlikowska-Brożek

Biogram ten jest częścią Słownika matematyków polskich, Prószyński i S-ka (w przygotowaniu)