ULAM STANISŁAW MARCIN
(1909-1984)

Urodził się 13 kwietnia 1909 we Lwowie w rodzinie Józefa, adwokata, i Anny z Auerbachów. W 1927 ukończył VII Gimnazjum Kościuszki we Lwowie. Studiował na Wydziale Ogólnym Politechniki Lwowskiej. W 1933 otrzymał tam stopień doktora matematyki na podstawie pracy O teorii miary w ogólnej teorii mnogości (wydanej przez Ossolineum we Lwowie w 1933), tematycznie związanej z wynikami Banacha i Kuratowskiego z teorii miary. Aktywnie uczestniczył w badaniach szkoły lwowskiej. W latach 1934-1935 przebywał na uniwersytecie w Wiedniu, politechnice w Zurychu, uniwersytecie w Cambridge. W 1935 otrzymał zaproszenie od von Neumanna do współpracy w Princeton w USA. W latach 1939-1940 wykładał na Uniwersytecie Harvarda, w latach 1941-1943 na Uniwersytecie Wisconsin w Madison, w 1945 na Uniwersytecie Kalifornijskim. W latach 1967-1976 był dyrektorem Zakładu Matematyki na Uniwersytecie Kolorado w Boulder. W 1951 był profesorem wizytującym na Uniwersytecie Harvarda, w latach 1956-1957 i 1962 w Instytucie Technologicznym w Massachusetts, w 1961 na Uniwersytecie Kolorado i w 1962 na Uniwersytecie Kalifornijskim (La Jolla). Od 1974 związał swoją działalność z uniwersytetem na Florydzie jako graduate research professor. W latach 1944-1955 był pracownikiem Laboratorium Atomowego w Los Alamos i w latach 1955-1967 jego doradcą naukowym. Opublikował ponad 100 prac oraz książki, m.in. A collection of mathematical problem (1960, 1965), Mathematics and Logic (wspólnie z Kacem, I wyd. 1968), Adventures of a Mathematician (1976; polskie wydanie Przygody matematyka, 1996). Pierwsze jego prace (okres lwowski) dotyczyły teorii zbiorów, podstaw matematyki i topologii. Część jego prac poświęcona była analizie funkcjonalnej, teorii grup i teorii prawdopodobieństwa. Późniejsze badania dotyczyły fizyki matematycznej, mechaniki statystycznej, reakcji termojądrowych. Wiele jego wyników dotyczy zastosowania komputerów do problemów matematyki i fizyki matematycznej. Był twórcą metody Monte Carlo. Utrzymywał stałe kontakty z matematykami w kraju. Wielokrotnie przebywał w Polsce po 1935, zapraszany jako wykładowca, m.in. w 1973 do Centrum im. Banacha w Warszawie. Był członkiem wielu akademii nauk, m.in. American Academy of Arts and Sciences, Mathematical and Physical Society, National Academy of Sciences. W wielu z nich był członkiem zarządu lub prezesem. Był konsultantem Komitetu Doradczego d/s Naukowych prezydenta Kennedy'ego. Za wybitną działalność naukową otrzymał wiele wyróżnień; był doktorem honoris causa : Uniwersytetu Wisconsin, uniwersytetu w Pittsburgu i uniwersytetu w Nowym Meksyku. Zmarł 13 maja 1984 w Santa Fe w USA.

Dokumentacja:
- Archiwum Komisji Historii Matematyki PTM, autobiografia.
- K. Kuratowski: Pół wieku matematyki polskiej 1920-70, 1973.
- S. M. Ulam: Przygody matematyka, 1996.

Opracowała Zofia Pawlikowska-Brożek


Biogram ten jest częścią Słownika matematyków polskich, Prószyński i S-ka (w przygotowaniu)